آموزش Reboot و Reset سوییچ تجاری سیسکو بصورت دستی
ریست و ریبوت سوییچ سیسکو
سوییچ های سیسکو از مهم ترین تجهیزات شبکه در سازمان ها، شرکت ها، دیتاسنترها و مجموعه های بزرگ هستند. پایداری بالا، معماری قدرتمند و امکانات گسترده باعث شده این برند همواره انتخاب اول بسیاری از مدیران شبکه باشد. با وجود این پایداری، گاهی ممکن است سوییچ در شرایطی قرار بگیرد که نیاز به ریست یا ریبوت داشته باشد. هر کدام از این دو عمل تاثیر کاملا متفاوتی بر عملکرد شبکه دارند و شناخت درست آنها مانع از بروز اختلال و از دست رفتن تنظیمات ارزشمند می شود.
این مقاله به صورت جامع و کاربردی، تفاوت ریست و ریبوت، نحوه انجام هر کدام، نکات ایمنی، روش های سخت افزاری و نرم افزاری، سناریوهای واقعی در محیط شبکه، و مسائل مهم امنیتی را پوشش می دهد تا مدیران شبکه بتوانند تصمیم صحیح و امنی در زمان برخورد با مشکلات سوییچ بگیرند.
تفاوت ریبوت و ریست در تجهیزات شبکه
در محیط های شبکه همیشه با دو اصطلاح Reboot و Reset مواجه می شویم. در ظاهر شبیه هم هستند، اما از نظر عملکرد، ریسک و تاثیر روی شبکه کاملا با یکدیگر تفاوت دارند. درک دقیق تفاوت این دو عملیات یکی از اصول اولیه مدیریت تجهیزات شبکه است.
ریبوت (Reboot) چیست؟
ریبوت به معنی راه اندازی مجدد دستگاه است، بدون اینکه هیچ تنظیمی پاک شود. در این حالت سیستم عامل سوییچ دوباره بارگذاری می شود، سرویس ها از نو اجرا می شوند و پورت ها مجددا فعال می شوند. این کار معمولا یکی دو دقیقه زمان می برد و پس از آن سوییچ به حالت عادی بر می گردد.
مهم ترین کاربردهای ریبوت:
- زمانی که تغییرات جدید به ذخیره شدن نیاز دارند
- رفع مشکلات موقت مانند کندی یا هنگ کردن سرویس ها
- بعد از ارتقای Firmware
- تازه سازی منابع دستگاه پس از مدت طولانی فعالیت
مهم ترین ویژگی ریبوت این است که هیچ تنظیمی پاک نمی شود و سوییچ دقیقا با همان پیکربندی قبلی بالا می آید.
ریست (Reset) چیست؟
ریست یا بازگردانی به تنظیمات کارخانه، تمام تنظیماتی را که روی سوییچ اعمال شده پاک می کند. این شامل IP، رمز عبور، VLAN ها، Access List ها و همه پیکربندی های امنیتی و مدیریتی است. به عبارت ساده، سوییچ دقیقا به حالتی بر می گردد که برای اولین بار از کارخانه خارج شده بود.
مهم ترین کاربردهای ریست:
- زمانی که رمز عبور مدیریتی فراموش شده باشد
- هنگامی که تنظیمات اشتباه باعث اختلال جدی در شبکه شده باشد
- زمانی که می خواهید سوییچ را به فرد دیگری واگذار کنید
- زمانی که کانفیگ های قدیمی باعث ناسازگاری شده اند
در ریست، هر نوع تنظیمی حذف می شود و دستگاه نیاز به کانفیگ کامل دوباره دارد.
تفاوت اصلی ریست و ریبوت
ریبوت: فقط راه‌اندازی مجدد سیستم است و داده‌ها و تنظیمات حذف نمی‌شوند.
ریست: بازگشت کامل به تنظیمات کارخانه و حذف همه کانفیگ‌ها.
| ویژگی | ریبوت (Reboot) | ریست (Reset / Factory Default) |
|---|---|---|
| تعریف | راه‌اندازی مجدد دستگاه | بازگردانی کامل به تنظیمات کارخانه |
| تاثیر بر تنظیمات | تنظیمات ذخیره‌شده باقی می‌مانند | تمام تنظیمات حذف می‌شوند |
| روش اجرا | دستور CLI (reload)، پنل تحت وب، دکمه Reset کوتاه | CLI (erase startup-config + delete vlan.dat)، دکمه Reset طولانی |
| کاربرد | رفع مشکلات موقت، اعمال تغییرات جدید | شروع از صفر، پاکسازی تنظیمات قبلی |
| ریسک | از دست رفتن تغییرات ذخیره‌نشده در Running Config | از دست رفتن کامل کانفیگ شبکه |
نکات ایمنی هنگام ریست و ریبوت تجهیزات شبکه
پیش از انجام هر نوع ریست یا ریبوت، رعایت چند نکته باعث جلوگیری از اختلال در شبکه می شود:
همیشه از تنظیمات فعلی بکاپ بگیرید
تغییرات مهم را در ساعات کم ترافیک انجام دهید
در صورت ریست، حتما بعد از روشن شدن سوییچ زمان کافی برای کانفیگ مجدد در نظر بگیرید
اگر از مدل های Catalyst استفاده می کنید، در نظر داشته باشید که این مدل ها IP پیش فرض ندارند
اگر از سری Cisco Business استفاده می کنید، آدرس پیش فرض 192.168.1.254 فعال است
روش های ریبوت سوییچ سیسکو
روش اول: ریبوت از طریق CLI
این ساده ترین و دقیق ترین روش است. برای این کار تنها کافی است از طریق کنسول یا SSH وارد دستگاه شوید و دستور زیر را اجرا کنید:
پس از این کار سوییچ ریبوت شده و تنظیمات Startup Config کاملا سالم باقی می مانند. تنها تغییراتی که در Running Config ذخیره نشده باشند از بین می روند.
روش دوم: ریبوت از طریق رابط گرافیکی
در مدل های Business مانند Series 250 و 350 می توانید از طریق رابط گرافیکی دستگاه را ریبوت کنید:
ورود به پنل مدیریت
مراجعه به بخش Administration
انتخاب گزینه Reboot
امکان زمان بندی یا اجرای آنی
این روش برای افرادی که با CLI راحت نیستند گزینه مناسبی است.
روش سوم: ریبوت زمان بندی شده
در برخی مدل ها امکان برنامه ریزی وجود دارد. مثلا می توانید سوییچ را طوری تنظیم کنید که:
هر هفته یک بار
در ساعت مشخصی
یا پس از تغییرات خاص
ریبوت شود. این ویژگی برای دیتاسنترهایی که دسترسی فیزیکی محدود دارند بسیار مفید است.
روش چهارم: ریبوت سخت افزاری
در بسیاری از مدل های سیسکو با فشردن کوتاه دکمه Reset، سوییچ ریبوت می شود. اگر این دکمه کمتر از حدود 10 ثانیه نگه داشته شود، فقط ریبوت انجام می شود و هیچ تنظیمی پاک نمی گردد.
چه زمانی ریبوت مناسب است؟
سوییچ کند شده است
پورت ها پاسخ نمی دهند
پس از تغییرات مهم نیاز به بارگذاری مجدد دارید
پس از ارتقای Firmware
سرویس ها رفتار غیر عادی دارند ولی تنظیمات سالم هستند
روش های ریست سوییچ سیسکو
ریست کارخانه ای (Factory Reset) در سیسکو به چند روش انجام می شود. بسته به مدل Business یا Catalyst روش ها متفاوت هستند.
روش اول: ریست سخت افزاری با دکمه Mode یا Reset
در بسیاری از مدل ها می توان با فشار طولانی دکمه Mode یا Reset عمل ریست کارخانه ای را انجام داد.
مراحل کلی:
- کابل های شبکه را جدا کنید
- دستگاه روشن باشد
- دکمه Reset یا Mode را حدود 10 تا 30 ثانیه نگه دارید
- زمانی که چراغ ها شروع به چشمک زدن کردند، دکمه را رها کنید
- سوییچ ریست شده و تمام تنظیمات حذف می شود
روش دوم: ریست از طریق CLI
اگر رمز عبور را دارید و به سوییچ دسترسی دارید، می توانید ریست را از طریق دستورات زیر انجام دهید:
- دستور erase startup-config فایل پیکربندی اصلی را حذف می کند
- دستور delete vlan.dat همه VLAN ها را حذف می کند
- دستور reload دستگاه را ریبوت می کند
روش سوم: ریست یک پورت خاص
اگر فقط یک پورت مشکل دارد و نمی خواهید کل دستگاه را ریست کنید، می توانید تنها تنظیمات همان پورت را پاک کنید:
روش چهارم: مراحل بعد از ریست کارخانه ای
پس از ریست، اغلب مدل های Cisco Business دارای IP پیش فرض 192.168.1.254 هستند. اما مدل های Catalyst هیچ IP پیش فرضی ندارند و باید از طریق کنسول پیکربندی شوند.
برای اتصال:
- تنظیم کارت شبکه روی 192.168.1.x
- Subnet Mask روی 255.255.255.0
- ورود به آدرس 192.168.1.254
- رمز پیش فرض اغلب cisco است
چه زمانی ریست لازم است؟
- رمز عبور مدیریتی فراموش شده است
- دستگاه دست دوم خریداری کرده اید
- تنظیمات اشتباه شبکه را مختل کرده
- تغییر ساختار شبکه و نیاز به کانفیگ جدید
- پاکسازی کامل قبل از ارائه دستگاه به شخص دیگر
نکات امنیتی مهم پس از ریست
- رمز پیش فرض را سریعا تغییر دهید
- Telnet را غیر فعال کنید
- SSH را فعال کنید
- VLAN مدیریت را جدا کنید
- Access List مناسب برای دسترسی مدیریتی اعمال کنید
- در Catalyst ها نسخه IOS را بررسی کنید تا قدیمی نباشد
پرسش‌های متداول (FAQ)
1. ریبوت سوییچ سیسکو چه تفاوتی با ریست دارد؟
ریبوت فقط دستگاه را دوباره راه اندازی می کند و هیچ تنظیمی حذف نمی شود. اما ریست تمام تنظیمات از جمله IP، VLAN، رمز عبور و سایر پیکربندی ها را پاک کرده و دستگاه را به حالت کارخانه برمی گرداند.
2. آیا ریبوت باعث قطع شدن موقت شبکه می شود؟
بله. در زمان ریبوت دستگاه برای چند دقیقه از دسترس خارج می شود، اما پس از روشن شدن، تمام پورت ها و سرویس ها با همان تنظیمات قبلی فعال می شوند.
3. چه زمانی لازم است سوییچ سیسکو را ریست کنیم؟
وقتی رمز مدیریتی فراموش شده باشد، کانفیگ ها به هم ریخته باشند، تنظیمات اشتباه باعث اختلال شده باشد، یا قصد واگذاری دستگاه به فرد دیگری داشته باشید، ریست لازم است.
4. آیا ریست باعث حذف Firmware یا IOS می شود؟
خیر. ریست فقط تنظیمات پیکربندی را حذف می کند و سیستم عامل دستگاه بدون تغییر باقی می ماند.
5. پس از ریست کارخانه ای چگونه به سوییچ دسترسی پیدا کنیم؟
در سری Cisco Business معمولا IP پیش فرض 192.168.1.254 فعال است. در مدل های Catalyst هیچ IP پیش فرضی وجود ندارد و باید از طریق کابل کنسول وارد دستگاه شوید و یک IP جدید تنظیم کنید.
6. آیا حذف فایل vlan.dat پس از ریست ضروری است؟
بله. اگر می خواهید دستگاه واقعا به تنظیمات کارخانه برگردد باید فایل vlan.dat نیز حذف شود؛ زیرا این فایل تمامی VLAN های ساخته شده را ذخیره می کند.
7. آیا ریست کردن باعث حذف رمزهای مدیریتی و دسترسی SSH می شود؟
بله. بعد از ریست تمام رمزها، کلیدهای رمزگذاری SSH، کاربران تعریف شده و تنظیمات امنیتی به حالت اولیه برمی گردند و باید همه چیز دوباره تنظیم شود.
8. آیا نگه داشتن طولانی دکمه Reset همیشه باعث ریست کامل می شود؟
بسته به مدل سوییچ متفاوت است. در برخی مدل ها فشار کوتاه فقط ریبوت می کند و فشار طولانی ریست کامل انجام می دهد. در مدل های Catalyst رفتار دکمه Mode با سری های Business متفاوت است.
9. قبل از انجام ریست چه نکاتی را باید رعایت کنیم؟
حتما از تنظیمات فعلی بکاپ بگیرید، از تاثیر ریست روی کل شبکه مطمئن شوید، زمان کافی برای کانفیگ دوباره در نظر بگیرید و اگر تنظیمات حساس مانند VLAN های متعدد دارید، آنها را مستند کنید.
10. چگونه می توان فقط تنظیمات یک پورت را ریست کرد؟
اگر فقط یک پورت مشکل دارد، نیازی به ریست کامل نیست. از دستور زیر استفاده می شود:
این دستور فقط تنظیمات همان پورت را پاک می کند و تاثیری بر سایر قسمت های سوییچ ندارد.
11. اگر بعد از ریست رمز پیش فرض کار نکرد چه باید کرد؟
در برخی مدل ها بسته به نسخه IOS یا نوع سوییچ، رمز پیش فرض ممکن است متفاوت باشد. همچنین ممکن است دستگاه قبلا با تنظیمات خاصی تغییر کرده باشد. در این حالت باید با کابل کنسول وارد حالت Recovery شوید و رمز جدید تعریف کنید.
12. پس از ریست آیا باید دوباره نسخه Firmware یا Bootloader را ارتقا دهیم؟
خیر. ریست فقط تنظیمات را پاک می کند و تاثیری روی نرم افزار اصلی دستگاه ندارد. اما اگر قصد ارتقا دارید، بهترین زمان قبل از شروع کانفیگ جدید است.
جمع بندی
مدیریت صحیح سوییچ های سیسکو یکی از مهم ترین وظایف مدیران شبکه است و آشنایی دقیق با دو مفهوم ریبوت و ریست نقش مهمی در پایداری و امنیت شبکه دارد. ریبوت یک اقدام سریع و کم ریسک برای رفع مشکلات موقت، اعمال تغییرات جدید یا تازه سازی منابع دستگاه است و در این فرآیند هیچ تنظیمی پاک نمی شود. اما ریست عملی بسیار حساس تر و تاثیرگذارتر است که سوییچ را به حالت اولیه کارخانه بازمی گرداند و تمام پیکربندی ها، رمزها، VLAN ها و تنظیمات مدیریتی را حذف می کند. به همین دلیل اجرای ریست فقط زمانی توصیه می شود که مشکلات اساسی در کانفیگ وجود دارد، رمز عبور فراموش شده است، یا قرار است دستگاه واگذار یا در سازوکار جدیدی استفاده شود.
با توجه به تفاوت های جدی میان این دو روش، انتخاب درست میان ریست و ریبوت می تواند از بروز اختلالات گسترده در شبکه جلوگیری کند. به ویژه در سازمان ها و محیط های حساس که پایداری شبکه اهمیت بالایی دارد، انجام عملیات بدون برنامه ریزی می تواند منجر به قطعی کامل سرویس ها شود. بنابراین پیش از هر اقدامی باید از وضعیت فعلی دستگاه بکاپ تهیه کرد، تاثیر عملیات بر بخش های مختلف شبکه را بررسی نمود و در صورت نیاز زمان مناسب برای اجرای کار انتخاب کرد.
در نهایت، شناخت کامل نحوه اجرای ریست و ریبوت به صورت سخت افزاری و نرم افزاری، آشنایی با رفتار سوییچ های مختلف سیسکو مانند Catalyst و Business، و رعایت توصیه های امنیتی پس از ریست، باعث می شود شبکه با بیشترین پایداری و کمترین ریسک مدیریت شود. با تکیه بر اصول ذکر شده در این راهنما می توانید کنترل دقیق تری روی تجهیزات سیسکو داشته باشید و از عملکرد مطمئن و بدون اختلال شبکه خود اطمینان حاصل کنید.
